|
Starożytny Egipt - Czarna Ziemia.
Cywilizacja egipska lub też cywilizacja starożytnego Egiptu to wysoko rozwinięta kultura w dolinie Nilu z całym wachlarzem osiągnięć technicznych, naukowych, politycznych i kulturowych, która trwała ponad 3500 lat. Państwo to rozwinęło się dzięki corocznym, regularnym (a co za tym idzie dającym się przewidzieć) wylewom Nilu, który przynosił żyzne muły zapewniające przy odpowiednim nakładzie sił i środków oraz odpowiedniej organizacji, dwukrotne, wysokie plony w ciągu roku. Dzięki tak sprzyjającym warunkom rolnictwo, które stanowiło podstawowe zajęcie ludności, zapewniało nadwyżki żywności, co pozwalało na jej magazynowanie na okresy nieurodzaju oraz na eksport. Równocześnie, od początku IV tysiąclecia p.n.e., posługiwano się w Egipcie żaglowymi łodziami do transportu materiałów po Nilu i opanowano obróbkę miedzi. Pod koniec tego tysiąclecia zaczęto stosować pismo hieroglificzne, które zostało ponownie odczytane w 1822 r. przez Jeana Françoisa Champolliona, dzięki czemu historia starożytnego Egiptu jest dość dobrze znana.
Władcy, grobowce i sąsiedzi
Państwem kierowali dynastyczni władcy – faraonowie, którym przydawano boskie pochodzenie, uznając ich za synów boga-słońca Re (Ra). Wierzono w ich nieśmiertelność i dlatego mumifikowano ciała zmarłych władców, umieszczając je w specjalnie w tym celu budowanych grobowcach. Z biegiem lat grobowce te przekształciły się w monumentalne, kamienne piramidy (w okresie Starego i Średniego Państwa), by następnie w czasach Nowego Państwa przekształcić się w podziemne kompleksy grobowe.
Państwo zorganizowane było sprawne i rozwijało się przez wiele wieków bez poważnych zagrożeń zewnętrznych, dzięki pustyniom, które odgradzały je ze wszystkich stron od innych państw i ludów. Zamożność swą zawdzięczało eksploatacji licznych złóż złota i miedzi.
Religia
Dużą rolę w życiu Egipcjan odgrywały wierzenia religijne. Egipcjanie wierzyli w wielu bogów (politeizm). Czczono głównie siły przyrody. Szczególnym kultem otaczano Nil i Słońce. Licznym bóstwom przydawano postacie ludzkie z głowami zwierzęcymi (Horus z głową sokoła, Chnum z głową barana). Wierzono, że bóstwa przebywać mogą w ciele świętych zwierząt, za jakie uważano czarnego byka, zwanego Apisem, a także m.in. krokodyle, ibisy, jastrzębie i koty. Ku czci bogów wznoszono gigantyczne kamienne świątynie, którymi opiekowali się kapłani, gromadzący w nich wielkie bogactwa. Kapłani, obok faraonów, stanowili również istotny czynnik w sprawowaniu władzy, a nierzadko to właśnie oni tak naprawdę rządzili w kraju. Posiadłszy wiedzę o zjawiskach przyrody, wprowadzili podział roku na 12 miesięcy i 365 dni (zobacz: kalendarz egipski), potrafili przewidzieć zaćmienie Słońca i wylewy Nilu, kierowali pracami nawadniającymi i budowlanymi.
Bogowie w starożytnym Egipcie
* Kapłani heliopolitańscy dążyli do nadania religii egipskiej charakteru solarnego. Utożsamiali oni Horusa z bogiem słońca Re. W systemie heliopolitańskim najważniejsza była enneada (tzw. „dziewiątka heliopolitańska”) – czyli 9 najwyższych bóstw:
*Atum – (uważany za Atum-Re) bóg zachodzącego słońca,
*Re – pan wszechświata, nieba, bóg słońca,
*Szu – bóg powietrza,
*Tefnut – bogini wilgoci,
*Geb – bóg będący uosobieniem ziemi,
*Nut – bogini będąca uosobieniem sklepienia niebieskiego,
*Ozyrys – bóg śmierci i odrodzonego życia, sędzia zmarłych, władca ziemi, podziemi i Krain Nieśmiertelnych,
*Set – władca burz i piorunów (wrogi Horusowi),
*Neftyda – żona Setha, siostra Ozyrysa,
*Izyda – lokalna bogini miłości, nieba, magii, czarów, kobiet i dzieci, Ozyrys – bóg płodnej natury i bóg świata zmarłych; ich synem był Horus.
* W teologicznym systemie kapłanów z Hermopolis (system hermopolitański), pozostających w opozycji do systemu heliopolitańskiego, występują cztery pary bogów:
*Nun i Naumet – uosobienie ( personifikacja) oceanu.
*Huh i Hauhet – uosobienie wody i ruchu.
*Kuk i Kauket – uosobienie ciemności panującej w pierwotnej przestrzeni.
*Nat i Niau lub Amon i Amaunet.
* Główną rolę w systemie memfickim odgrywała triada bogów, określana stąd triadą memficką:
*Ptah – bóg stwórca
*Sechmet – bogini wojny
*Nefertum – bóg ziemi
* Inni bogowie, których kult był powszechny, to:
*Anubis – bóg zmarłych, strażnik cmentarzy, patron mumifikacji,
*Aton – bóstwo słońca,
*Bastet – bogini miłości, płodności i domu, również opiekunka kotów,
*Bes – bóstwo ogniska domowego,
*Chepri – bóstwo popychające tarczę słoneczną,
*Chnum – pradawny bóg górnego Nilu, stwórca ludzi, miał na kole garncarskim ulepić człowieka,
*Chonsu – bóg Księżyca, syn Amona i Mut, razem tworzyli triadę bóstw,
*Hathor – bogini nieba, miłości i radości,
*Horus – bóstwo Nieba i opiekun faraonów, syn Ozyrysa i Izydy,
*Maat (Mayet) – bogini ładu, porządku, prawa i sprawiedliwości,
*Min – bóstwo miasta Koptos, bóg urodzaju,
*Montu – bóg wojny, uosobienie Horusa pod postacią boga zła koniecznego,
*Renenutet – bogini żniw i płodów,
*Seszat – bogini pisma, opiekunka annałów królewskich,
*Sobek – bóg wód,
*Sokar – bóstwo zachodniej nekropolii,
*Tatenen – bóstwo wód praoceanu,
*Tawaret – bóstwo opiekuńcze kobiet rodzących dzieci,
* Thot (Tot) – bóg Księżyca, władca czasu, bóstwo mądrości i nauki – wynalazca pisma (hieroglificznego), posłaniec bogów,
*Wadżet – patronka Dolnego Egiptu.
|
|
 |
|
